Szlak „Zielone Karkonosze” to około 5 i pół kilometrowa pętla po ciekawych przyrodniczo zakątkach miasta Kowary oraz jego najbliższej okolicy. Przejście tej całej trasy spacerowej, nawet niewprawnemu turyście zajmie nie więcej niż dwie i pół godziny. Oczywiście trzeba jeszcze doliczyć czas na odpoczynek oraz kontemplację otaczającego nas piękna „matki natury”. Jest to więc ciekawa propozycja na spędzenie czasu zarówno przed, jaki i po obiedzie. Proponujemy rozpocząć spacer przy kowarskim ratuszu.


I. Przystanek: Ratusz
Najpiękniejszym budynkiem w centrum Kowar, od początku swojego istnienia był Ratusz. Siedziba władz miejskich została wzniesiona według projektu znanego niemieckiego architekta Christiana Schultza w latach 1786-1789. Jego zabytkowe walory i dbałość o architektoniczne detale czynią go jednym z ładniejszych budynków użyteczności publicznej na Dolnym Śląsku. Warto wejść do środka. W holu Ratusza podziwiać można interesującą polichromię wraz z herbem Kowar z czasów gdy stało się ono dzięki Fryderykowi Wielkiemu wolnym miastem królewskim. Najciekawsze pomieszczenie znajduje się jednak piętro wyżej. Sala Obrad Rady Miejskiej ma nietypowy owalny kształt, a na jej suficie przedstawiono alegoryczne wizje tego, z czego od wieków Kowary słynęły – górnictwa, kowalstwa, tkactwa i zielarstwa. Dla wszystkich pragnących dowiedzieć się czegoś więcej o mieście otworzono w przyziemiu Ratusza Informację Turystyczną do odwiedzenia której serdecznie zapraszamy.

Ciekawostka przyrodnicza:
Żółtawe piaskowcowe płyty, którymi obłożona jest dolna część kowarskiego ratusza, kryją pewną przyrodniczą niespodziankę. Uważne oczy odnajdą bez trudu od strony fontanny odcisk muszli morskiego mięczaka, który zapewne zostawił jakiś sympatyczny kambryjski przegrzebek. Odcisk przypomina muszlę pielgrzymią i to skojarzenie jest jak najbardziej uprawnione, bo przez Kowary biegnie jedna z odnóg szlaku św. Jakuba.


II. Przystanek: Kowarska Starówka
Starówka obejmuje obszar ścisłego centrum miasta. Składa się z ciągów zabytkowych kamienic, które powstały pod wpływem typowego budownictwa propagowanego na Śląsku na przełomie XVIII i XIX wieku. Najciekawsze i najbardziej stylowe budynki stoją przy ulicy 1 Maja. Choć kilka z nich wciąż zachowało barokowy układ i rokokową fasadę, to większość z nich zbudowano w stylu klasycystycznym. Już od ponad dwustu lat cieszą oczy swoją zrównoważoną kompozycją i harmonijnymi proporcjami.  Najciekawsze fragmenty Kowarskiej Starówki zostały wyłączone z ruchu kołowego i stanowią dziś urokliwy deptak miejski, po którym w słoneczny dzień przechadzają się zarówno mieszkańcy Kowar, jak i odpoczywający tu turyści. Koniecznie trzeba odwiedzić to miejsce w samo południe, gdy Starówkę wypełniają dźwięki hejnału, płynące z ratusza. Uważny słuchacz odnajdzie wśród nich stukot kowalskiego młota symbolizującego pięć wieków historii i tradycji górniczej Kowar.

Ciekawostka przyrodnicza:
Jako że klony kuliste są ponoć najlepszymi ozdobnymi drzewami dla każdego szanującego się deptaka, to i na kowarskiej starówce ich nie zabrakło. Starannie pielęgnowany szpaler zielonych drzewek cieszy oko od wiosny do lata, by z początkiem września przybrać pastelowe żółto-brązowe kolory.


III. Przystanek: Kościół Parafialny
Najstarszym zabytkiem miasta jest kościół pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny stojący przy placu Franciszkańskim. Pierwsza o nim wzmianka pochodzi z XIII wieku. Kościół jest budowlą w stylu gotyckim, ozdobioną wieżą zwieńczoną blaszanym hełmem. Z wczesnych wieków średnich zachowała się na jednej ze ścian wieży tajemnicza rzeźba zwana „Madonną na potworze”. Dlaczego? Warto samemu sprawdzić. Na zwiedzających największe wrażenie robi wnętrze. Na uwagę zasługuje późnobarokowy ołtarz i ambona oraz prospekt organowy. Zachwycają polichromie wykonane na drewnianym stropie przez malarza Jana Lorenza i jego braci. Wśród tych malowideł najbardziej wymowne jest wyobrażenie Trójcy Świętej, Arki Przymierza oraz apokaliptycznej wizji końca świata. W sąsiedztwie kościoła znajdują się: barokowy XVIII-wieczny kamienny most na Jedlicy, na którym ustawiona została piaskowcowa figura św. Jana Nepomucena oraz budynek plebanii rzymskokatolickiej wybudowany w latach 1779-1783.

Ciekawostka przyrodnicza:
Tuż przy wejściu do Kościoła rośnie wiecznie zielony cyprysik nutkajski. Ten pochodzący z Ameryki Północnej iglasty okaz odnalazł w Kowarach dla siebie korzystne warunki. Dziś ma już kilkanaście metrów wysokości, a obwód pnia liczy już ponad 140 cm. W cieniu drzewa stoi rzeźba św. Franciszka z Asyżu - przyjaciela i patrona całego zwierzęcego świata wykonana przez miejscowego artystę Jerzego Jakubowa.


IV. Przystanek: Przykościelne lapidarium
Warto obejść kościół dookoła. Za nim znajduje się niewielki park wraz z przykościelnym nieczynnym już cmentarzem funkcjonującym dziś jako swoiste lapidarium. Poza XVII i XIX-wiecznymi tablicami nagrobkowymi oraz grobowcami znaczniejszych obywateli miasta znaleźć tam można również pomnik upamiętniający ofiary wojny prusko-austriackiej z 1866 r. Co ciekawe, we wspólnej mogile spoczywają dwaj żołnierze armii Królestwa Prus oraz dwaj z wojsk Cesarstwa Austriackiego pochowani zgodnie z dwa lata wcześniej przyjętą Konwencją Genewską. Dwójka nich było pochodzenia polskiego. Na cmentarz ten została przeniesiona również tablica upamiętniająca mieszkańców Kowar, którzy polegli podczas walk i bitew I wojny światowej. Pamiątkę tą, pierwotnie przytwierdzoną do postumentu pomnika stojącego do roku 1945 na skwerze za kowarskim ratuszem odnaleziono kilka lat temu podczas prac ziemnych w centrum miasta. Dziś stanowi kolejny eksponat przykościelnego lapidarium.

Ciekawostka przyrodnicza:
Najciekawszym przyrodniczym elementem przykościelnego parku jest młodziutki "dąb papieski" posadzony w 2006 roku dla uczczenia pontyfikatu Jana Pawła II. Ten swoisty „żywy pomnik pamięci” wyrósł z żołędzia zebranego trzy lata wcześniej od „Chrobrego” - najstarszego w Polsce, 750-letniego dębu szypułkowego rosnącego w okolicy wsi Piotrowice w województwie lubuskim.


V. Przystanek: Aleja Kasztanowców
Ulica Matejki łączy Plac Franciszkański na Kowarskiej Starówce z Parkiem Miejskim. Przy niej, na zielonym skwerze usytuowany jest największy kowarski dziecięcy plac zabaw, na którym można przyjemnie spędzić rodzinne przed- i popołudnie. Przy przylegającej ulicy Poprzecznej stoi dawna XIX-wieczna synagoga, dziś niepełniąca już funkcji sakralnych. Najpierw, jeszcze przed rokiem 1939 została zdewastowana przez nazistowskich Niemców i  zamieniona w halę sportową, dziś, z racji braku w Kowarach żydowskiej diaspory nie odgrywa już żadnej religijnej roli. Na terenie przylegającym do Parku Miejskiego rozciąga się wtopione w zieleń przedwojenne willowe osiedle - jedna z najbardziej spokojnych i cichych części Kowar pełniąca funkcję azylu przed zgiełkiem miasta.

Ciekawostka przyrodnicza:
Kowarska ulica Matejki wysadzona jest niemal stuletnimi kasztanowcami. Wiekowe drzewa o charakterystycznych dłoniastopierzastych liściach kwitną co roku w maju, zwiastując zbliżający się nieubłaganie czas matur. Wczesną jesienią warto wybrać się na kasztany, z których nawet bez wielkich artystycznych zdolności można zrobić śliczne ozdoby.


VI. Przystanek: Park Miejski
Park Miejski rozciąga się pomiędzy kowarskimi ulicami Matejki, Kwiatową oraz Parkową. Część założenia parkowego z cennymi okazami drzewostanu posadzonymi ręką człowieka łagodnie przechodzi w naturalny podgórski las. Kompleks otaczają łąki i pastwiska, na których w warunkach zbliżonych do naturalnych nierzadko można podziwiać pasące się stado koni szlachetnej półkrwi z kowarskiej stadniny "Parkitny".  W parku wytyczono spacerowe alejki wśród drzew i krzewów, zarówno tych pospolitych, jak i tych nieco rzadszych. Rosną tam przedstawiciele nierodzimej flory, z których należy wymienić choćby introdukowane w tę długość i szerokość geograficzną drzewa takie jak dąb kaukaski, sosna czarna i wejmutka, daglezja, czy  topola kanadyjska. Dzieci w parku mogą przyjemnie spędzić czas na placu zabaw, a dorośli skorzystać z rekreacyjnego grillowiska przygotowanego specjalnie na potrzeby kameralnych imprez plenerowych.

Ciekawostka przyrodnicza:
Park oprócz ciekawej roślinności posiada bogatą reprezentację karkonoskiej fauny. Cierpliwy miłośnik przyrody ma szansę ujrzeć niezwykle bogaty świat leśnych ptaków - od popularnej sójki po rzadszego dzięcioła, a jeżeli będzie miał trochę szczęścia dostrzeże wśród gałezi drzew rudą lub ciemno brązową wiewiórkę.


VII. Przystanek: Głaz granitowy H. Mende
W północnej części Parku Miejskiego, wśród drzew i krzewów bez trudu odnajdziemy sporej wielkości kamień z wyrytą w języku niemieckim inskrypcją. Jest to głaz upamiętniający Hendricha Mende – prawdopodobnie mieszkańca Kowar, żyjącego na przełomie wieku XIX i XX.  Nie zachowało się niestety zbyt dużo źródeł na temat tej postaci, ale przypuszcza się, że człowiek ten został po śmierci doceniony za wkład w rozwój miasta, kowarskiej i karkonoskiej turystyki oraz filantropię, którą z powodzeniem uprawiał za życia.Koniec XIX w. był czasem, w którym modna była działalność na rzecz rozwoju turystyki oraz działalność społeczna. Tworzono organizacje zajmujące się tą tematyką. Dobrym przykładem jest dawne "Towarzystwo Karkonoskie" (R.G.V.) (Riesengebirgsverein). Organizacja ta, założona w roku 1880 przez Teodora Donata - księgowego Zakładów Lniarskich w pobliskich Mysłakowicach i wielkiego miłośnika turystyki pieszej, zajmowała się m.in. budową i utrzymaniem dróg i szlaków turystycznych oraz organizowaniem cotygodniowych górskich wycieczek po okolicy. Jej członkowie powołali również straż ochrony przyrody, by ocalić najbardziej cenne siedliska roślin i zwierząt w Karkonoszach.

Ciekawostka przyrodnicza:
Ten kowarski głaz poświęcony pamięci Hendricha Mende to przedstawiciel popularnego na zboczach Kotliny Jeleniogórskiej karkonoskiego granitu. Ten rodzaj skały powstały około 320 milionów lat temu, ze względu na łatwą obróbkę kamieniarską wykorzystywany jest często w roli monumentów oraz kamieni ustawianych na pamiątkę ważnych historycznych postaci i wydarzeń.


VIII. Przystanek: Ośrodek Przedwiośnie
Ośrodek „Przedwiośnie” to nic innego, jak przedwojenny kolejowy dom wypoczynkowy („Eisenbahn-Erholungsheim”). Ośrodek położony jest w sąsiedztwie nieczynnej już linii kolejowej Kowary – Kamienna Góra. W pobliżu, od 1905 r. znajdował się przystanek kolejowy „Schmiedeberg Bornhöhe” nazwany po roku 1947 „Kowary Zdrój”. Dziś zostały po nim już tylko wspomnienia. Niestety linia kolejowa podzieliła los przystanku - ostatni pociąg pasażerski przejechał nią w 1986 r.

Ciekawostka przyrodnicza:
Ośrodek „Przedwiośnie” otacza niewielki, częściowo zalesiony park, w którym bez trudu odnaleźć można ciekawe gatunki drzew. Warto się tam zapuścić szczególnie późną wiosną, by zobaczyć w pełnej krasie kwitnące wiekowe różaneczniki, zwane popularnie rododendronami. Podziwianie ich bujnych kwiatostanów to czysta przyjemność.


IX. Przystanek: Pomnik O.V. 1893
W południowej części Parku Miejskiego, na niewielkiej ziemnej skarpie za kolejowymi torami stoi tajemniczy pomnik. Na cokole zbudowanym z granitowych kamieni postawiono bryłę kwarcu ponad metrowej wysokości. Do postumentu przytwierdzono w metalowej obręczy kamienną tablicę z napisem „O.V. 1893”. Monument ten upamiętnia budowę dróg spacerowych i miejsc odpoczynku w roku wymienionym na tablicy przez założone rok wcześniej „Towarzystwo Miejscowe w Kowarach” (Ortsverein in Schmiedeberg). Organizacja to założyła sobie za cel poprawę estetyki miasta, tworzenie nowych promenad i rozbudowę starych, sadzenie ozdobnych drzew oraz szeroko rozumiane upiększanie najbliższej okolicy Kowar.

Ciekawostka przyrodnicza:
Wiele z tych cennych gatunkowo egzemplarzy drzew – zwłaszcza dębów i buków, które można do dziś zobaczyć w Parku Miejskim zostało posadzone w ostatniej dekadzie XIX wieku. Liczą sobie one już więc grubo ponad sto lat. Zakup sadzonek tych drzew i krzewów w dużej części został sfinansowany przez księcia von Reuss rezydującego w tym czasie w pałacu "Nowy Dwór" w kowarskich Radocinach. Nasadzeń dokonali natomiast członkowie „Towarzystwa Miejscowego w Kowarach”.


X. Przystanek: Leśna ścieżka "Jedlinki"
Leśna ścieżka przyrodniczo - edukacyjna „Jedlinki” liczy około 3 km długości. Tematyka ścieżki obejmuje rośliny i zwierzęta lasu oraz problematykę leśnej gospodarki. Znajduje się przy niej 19 tablic edukacyjnych, z których można dowiedzieć się o życiu lasu i roli jaką pełnią leśnicy. Odpocząć można na ławeczkach oraz pod czterema drewnianymi wiatami stanowiącymi dla turystów schronienie w razie niepogody. Ścieżkę w większości pokrywa nawierzchnia asfaltowa mogą więc z niej korzystać również osoby niepełnosprawne poruszające się na wózkach inwalidzkich. Ten edukacyjny trakt prowadzi do leśnej polany, na której stoją budynki dawnego schroniska Tannenbaude - dzisiejsza leśniczówka „Jedlinki”. Krzyżują się tu liczne turystyczne szlaki. Można stąd wyruszyć leśnymi drogami w stronę Góry Wołowej, Skalnego Stołu lub zielonym szlakiem przez Krzaczynę dojść do Karpacza lub Western City.

Ciekawostka przyrodnicza:
Okoliczne lasy, jak większość lasów podkarkonoskich regla dolnego w większości składają się ze świerków. Ta drzewna monokultura wprowadzona została w XX w. przez człowieka, często ze szkodą dla tutejszej równowagi ekologicznej. Robiono to dla zysku - świerk rośnie szybko, można było więc w krótkim czasie pozyskać więcej cennego drewna. Na szczęście taka gospodarka to już przeszłość. Leśnicy powoli wracają do odtwarzania pierwotnych lasów mieszanych bukowo-jodłowo-świerkowych z domieszką jarzębiny i jaworu.


XI. Przystanek: Leśna klasa pod chmurką
Ten obowiązkowy do odwiedzenia punkt dla jednych kończy, a dla innych zaczyna ścieżkę przyrodniczo-edukacyjną „Jedlinki”. Na łące pod samym lasem stoi drewniana wiata ze stolikiem i ławeczkami oraz murowany grill, na którym, przestrzegając wszystkich zaleceń leśników i nie stwarzając zagrożenia pożarowego dla lasu, można upiec sobie kiełbaski. Rzędy ławek postawionych w pobliżu dydaktycznych tablic stanowią swoistą „leśną klasę pod chmurką”. To właśnie w tym miejscu, na tle lasu można prowadzić zajęcia i wykłady dla dzieci i młodzieży na wszelkie leśne tematy, poczynając od piękna otaczającej przyrody, na zrównoważonej gospodarce leśnej kończąc. Pobliskie skrzyżowanie łączy drogę do Kowar ze szlakiem górniczym prowadzącym do kowarskich podziemnych tras turystycznych. Można również powędrować w kierunku Przełęczy Okraj. Wystarczą dwie godziny, by piechotą móc zdobyć tę górską przełęcz i rozpocząć swoją przygodę w wyższych partiach Karkonoszy zarówno polskich, jak i czeskich.

Ciekawostka przyrodnicza:
Tutejsze lasy obfitują w zwierzynę. Często spotyka się sarny, rzadziej dziki czy mniejsze ssaki takie jak zające, łasice, czy kuny leśne. Szczęściarze w sprzyjających warunkach spotkać mogą tu nawet króla podkarkonoskich borów – jelenia dumnie spacerującego ze swoim imponującym porożem. Z wizyty w leśnych zagajnikach, szczególnie późnym latem i jesienią, zadowoleni będą miłośnicy zbierania leśnego runa. Pełno tu grzybów, malin, jeżyn, a w wyższych partiach okolicznych gór również jagód.


XII. Przystanek: Park przy siedzibie Nadleśnictwa Śnieżka
Przy kowarskiej ulicy Leśnej stoi wybudowana zaledwie kilka lat temu siedziba Nadleśnictwa "Śnieżka". Obszar działania tej instytucji obejmuje dwa pasma górskie Karkonosze i Rudawy Janowickie oraz sporą część Kotliny Jeleniogórskiej. Zajmuje się ona przede wszystkim gospodarką leśną, ale jej zadaniem jest również ochrona lasu oraz jego zasobów. Budynek Nadleśnictwa położony jest na skraju niewielkiego parku z interesującym starodrzewiem. Krzewy oraz drzewa porastające parkowe wzgórze i skarpę tworzą malowniczą scenerię. Z pewnością spodoba się to tym wszystkim, którzy chcieliby tu odpocząć od zgiełku Starówki. Mimo, że jest to wciąż centrum Kowar można tu poczuć się niemalże jak w w środku lasu. Park ten stanowi swoistą „zieloną wyspę” w środku miasta.

Ciekawostka przyrodnicza:
W parku przy budynku Nadleśnictwa stworzono ciekawą ścieżkę przyrodniczo-edukacyjną z tablicami poglądowymi pomagającymi lepiej poznać leśną tematykę oraz zgłębić niektóre tajemnice lasu. Dzięki spacerowi obok specjalnie stworzonej „ptasiej stołówki” można podejrzeć, kto korzysta najczęściej z karmników. Zainteresowani mogą poznać również charakterystykę siedlisk przyrodniczych oraz zapoznać się z opisem głównych gatunków drzew rosnących na terenie Nadleśnictwa.